KATHEDRAALTUIN
ANTWERPEN
De kathedraaltuin te Antwerpen, een Kanunnikentuin ‘achter de kercke in de steenhof’, of het Papenhof.
Pal in het centrum van Antwerpen, omgeven door de kathedraal en winkels ligt zes meter boven straatniveau een binnentuin verscholen.
​
Sinds de 16e eeuw is de kathedraaltuin in gebruik als een veilig geborgen privétuin. In volle godsdienstoorlog besliste de Kerkfabriek om de Nieuwwerksite het Papenhof te bouwen, een veilig omsloten lusthof voor het kapittel. De kanunniken genoten er van een leven ‘entre cour et jardin’.
​
De huidige bestemming en aanblik als private huistuin van recente aanplant doen de uitzonderlijke geschiedenis en waarde van deze tuin geheel teniet. Een beter beheer, met oog voor archeologie, tuinkunst en natuurwaarde, betrekt deze groene oase in het hart van Antwerpen in een cultuur-toeristische ontsluiting van de kathedraal haar omgeving.
Terugblik op de tuinarchitecturale geschiedenis
Bij de start van de 19de eeuw bouwde François Verly (architect van bijzondere betekenis voor Antwerpen) het kapittelhuis om tot een neoclassicistische privéwoning met belvedère op de Groenplaats.
De tuin evolueert van een regelmatige terrasbouw met ganzenvoet tot een vroeg landschappelijke tuin.
​
Met de installatie van de dekenij in 1850 kwam het goed opnieuw in handen van de Kerkfabriek. De pastoordeken herstelde de religieuze tuintraditie en benutte het reliëf van de Verly tuin als een Olijf- of Tempelberg. Paden verdwenen voor een brevierpad en rozenkransgebed. Er werd ook een pittoreske Lourdesgrot gebouwd.
Uniek zicht op de kathedraal
De huidige tuin is 1089 m² groot en het resultaat van de laatste aanlegfase omstreeks 1980, een aanleg die voortborduurde op voorgaande fasen en relicten. De twintigste-eeuwse verbouwingen van de dekenij hebben de interne beeldkwaliteit aangetast. Toch vormt deze groene plek met zijn bewaard tuinpaviljoen, oranjerie en uniek zicht op de kathedraal een uitzonderlijke verrassing in de binnenstad.
Omsloten lusthof
De halfcirkelvormige tuinruimte leent zich als vanzelfsprekend voor een radiaal concentrische structuur met oplopende terrasbouw, een ganzenvoetperspectief, een waterbekken en tuinpaviljoen.
Intern bevat deze tuin opmerkelijke bouw- en tuinhistorische waarden, gekoppeld aan de17de-eeuwse ontwikkeling van het Papenhof als een veilig omsloten lusthof voor het kapittel. Begin 20ste eeuw lijkt de tuin nog sterker omsloten dan ooit tevoren.
